در خصوصتیک‌های عصبی و راه‌های درمان آن، اظهار کرد: تیک‌های عصبی در زبان‌ شناسی رویکردهای مختلفی دارد؛ این رویکرد شامل عوامل شناختی و شناخت گرایی، عوامل ژنتیکی و سرشتی، عوامل محیطی و روان‌ کاوی است که هر کدام از این رویکردها سبب شناسی خاص خود را ارائه می‌دهد، اما مهم است که این سبب شناسی‌ها بین تمام رویکردها اتفاق ‌افتد.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه تیک عصبی نوعی واکنش فیزیولوژیکی در بدن است، خاطر نشان کرد: این واکنش فیزیولوژیکی بستگی به محرک درونی و بیرونی در هر فرد دارد؛ محرک درونی مربوط به ارگانیسم بدن است و  محرک بیرونی اشاره به  محیط اطراف فرد دارد.

انواع تیک‌های عصبی

جاذبی زاده با بیان اینکه تیک عصبی یک پرش در عضلات بدن است، عنوان کرد: تیک‌های عصبی در هر فرد متفاوت است و خود را با شکل‌های مختلفی در بدن فرد نشان می‌دهد؛ چشمک‌زدن و به‌هم‌خوردن پلک‌ها، تکان‌های سریع ناحیه‌ی سر، اخم غیرارادی و چروک‌شدن مدام بینی، تماس انگشت‌ها به حالتی شبیه بشکن‌زدن و ناخن خوردن، آب بینی را مدام بالا کشیدن، پرش دست و گردن، تکرار حرف یا عبارت‌ها که باعث خستگی اطرافیان شود، از انواع تیک‌های عصبی به شمار می‌آید.

وی افزود: همچنین تیک عصبی با رفتاری مانند بالا انداختن شانه، پلک زدن محکم و مداوم، تنگ کردن چشم‌ها، تکان‌های تند سر یا شانه، تکان دادن سر به طرفین یا پایین آوردن سر در فرد دیده شود.

جاذبی زاده با تاکید به اینکه تیک‌های عصبی به هیچ وجه اختیاری نیست، مطرح کرد: تیک‌های عصبی در زمان مشخصی اتفاق نمی‌افتاد؛ مکیدن انگشت در کودکان کاملا به صورت اختیاری است و کودکان این حرکت را در زمان مشخصی انجام می‌دهند، در صورتی که تیک‌های عصبی کاملا غیر ارادی است و ممکن است به طور ناگهانی در فرد رخ دهد.

این روانشناس بالینی عنوان کرد: تیک‌های عصبی محصول مشترک واکنش ارگانیسم به محرک ناخوشایند در بدن فرد است، این ارگانیسم‌ها انواع مختلفی در بدن دارد؛ ارگانیسم یک حرکت پیچیده از اعضای بدن است که بر یکدیگر اثر می‌گذارند، این حرکت با محیط سازگار است و تا حدی ادامه زندگی را برای فرد دچار مشکل می‌کند.

سندرم توره، سندرمی خطرناک در تیک عصبی است

جاذبی زاده با اشاره به اینکه ممکن است تیک عصبی با سندرمی به نام سندرم توره ترکیب شود و مشکلاتی برای فرد به وجود آورد، اظهار کرد: از علائم این سندرم  این است که چند تیک، همزمان با هم در بدن فرد اتفاق می‌افتاد؛ ممکن در زمانی که پلک‌های چشم فرد پرش دارد هم زمان دست‌های فرد شروع به لرزش و تکان خوردن کند و فرد شروع به ناخن خوردن بکند، اما ممکن است فقط یکی از اعضای بدن فرد پرش داشته باشد که به آن تیک عصبی می‌گویند.

وی افزود: ممکن است تیک عصبی ریشه هورمونی در فرد داشته باشد؛ زمانی که هورمون در بدن فرد تغییر کند و حتی فرد دچار استرس و اضطراب شود به تیک عصبی مبتلا می‌شود.

راه‌های درمان تیک عصبی 

این روانشناس بالینی در خصوص راه‌های درمان تیک عصبی، خاطر نشان کرد: راه‌های درمان‌ مشترکی بین رویکردهای روانشناسی وجود دارد؛ در مرحله اول آموزش صحیح به والدین است زیرا نباید در مقابل تیک عصبی فرزندشان واکنش نشان دهند، باید با یک برخورد خونسرد فقط رفتار فرزند خود را مشاهده کنند تا عادت به انجام آن حرکت را فراموش کند.

جاذبی زاده با بیان اینکه درمان رفتاری یکی از راه‌های درمان تیک عصبی است، عنوان کرد: راه حل درمان رفتاری این گونه است که فرد در  مقابل آینه بایستد و مدام حرکت تیک عصبی خود را تکرار کند؛ به این راه درمان قرقه سازی می‌گویند که به مرور زمان در فرد تاثیر می‌گذارد و فرد درمان می‌شود.

وی با اشاره به اینکه درمان رویکرد زیستی عصبی یکی از انواع راه درمان تیک عصبی است، گفت: در این راه درمان به فرد داروهای مسکن داده می‌شود مانند هالوپریدول، پیموزاید، نورولپتیک‌های آتیپیک،کلونازپام، باکلوفن و کلونیدین که در این راه درمان اساس بر این گذاشته می‌شود که با کاهش آدرنالین، تیک عصبی در فرد از بین می‌رود.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه یکی دیگر از راه‌های درمان تیک عصبی، روانکاوی است، اظهار کرد: با روانکاوی می‌توان بعضی از تیک‌های عصبی را از بین برد و این روانکاوی باید با تجویز پزشک صورت گیرد، بعضی از تیک‌های عصبی در یک دوره مشخصی از زندگی فرد رخ می‌دهد که در هر شخص متفاوت است، برخی در دوران کودکی، برخی نوجوانی و جوانی، برخی هم در پیری به این تیک‌های عصبی مبتلا می‌شوند.

جاذبی زاده خاطر نشان کرد: در سندرم توره (تورت) اختلالاتی با تیک عصبی در فرد به وجود می‌آید که همراه با تحرک و خارج از اختیار فرد است؛ به همین دلیل روان پزشکان سندرم توره را سندرم خطرناکی می‌دانند و فرد باید سریعا تحت درمان قرار گیرد.

وی در خصوص اینکه فرد چه زمانی که به روانشناس نیاز دارد، گفت: زمانی که تیک‌های عصبی فرد با درمان‌های خانگی رفع نشود، باید به روانشناس مراجعه کند و سپس با توجه رفتارهای فرد و روانشناسی درست او را درمان می‌کنند؛ تیک‌های عصبی هم در دختران و هم در پسرها رخ می‌دهد اما در پسرها شیوع بیشتری دارد.

این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه استرس در ایجاد تیک عصبی بسیار موثر است، یاد آور شد: یکی از راه‌های درمان تیک عصبی، ترساندن فرد و ایجاد محرک ناخوشایند است اما بهترین نوع درمان مراجعه به درمانگر است که فرد با تجویز مناسب پزشک متخصص بتواند درمان شود.

تیک‌، یکی از شایع‌ترین مشکلات روانی است که به گفته کارشناسان دلایل شیوع آن چندان مشخص نیست، ولی تخمین زده می‌‌شود بین 5 تا 25 درصد کودکان در سنین مدرسه نیز نوعی از اختلال تیک را تجربه می ‌کنند.تیک‌‌ها حرکات غیرطبیعی ناگهانی، مکرر، سریع و هماهنگی هستند که معمولاً به راحتی قابل تقلید هستند.

حرکات به‌ صورتی مشابه مکرراً رخ می‌‌دهند و بیمار قادر است به ‌صورتی ارادی برای مدتی کوتاه آنها را مهار کند، اما این امر ممکن است سبب اضطراب بیمار شود.تیک‌ها در نتیجه فشار روانی تشدید می‌شوند و حین فعالیت‌های ارادی و تمرکز فکری کاهش یافته و در خواب از بین می‌روند.

دکتر پیرخائفی، روان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه، تیک‌ها را فعالیت‌های حرکتی - صوتی می‌داند که به ‌صورت ناگهانی اتفاق می‌افتند و در آن، فرد توان مقاومت خود را از دست داده و ظاهراً مقابله با‌ آن هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. تیک عصبی

وی، پریدن گوشه‌ چشم، پرش در ناحیه ‌گردن و حرکات اضافه در شانه را از تیک‌های حرکتی می‌داند و در خصوص تیک‌های صوتی ابراز می‌کند، در این ‌گونه تیک‌ها علاوه بر تکان‌های عضلات، سیستم صوتی نیز (مانند صاف کردن گلو، خرخر کردن و بالا کشیدن بینی و ...) درگیر می‌شود.تیک‌هایی که به تازگی آغاز شده‌اند، اغلب نیاز به درمان ندارند.

توصیه مناسب به والدین و اطرافیان کودک مبتلا به تیک این است که توجهی به تیک‌ها نداشته باشند، زیرا تمرکز روی تیک، باعث تشدید آن می‌شود.اکثر تیک‌هایی که تازه آغاز شده‌اند، مسیر محدود و گذرایی دارند و به سمت اختلال جدی‌تری پیش نمی‌روند و حداکثر طیّ دوره‌های استرس‌آور عود می‌کنند. معدودی از تیک‌ها بیشتر از یک ‌سال طول می‌کشند.

تیک در آقایان سه‌ برابر بیشتر از خانم‌ها است و تیک‌های مزمن بیشتر بین سنین 6 تا 12 سالگی دیده می‌شوند.

تقسیم‌بندی تیک:
تیک‌ها را می‌توان بر اساس ساده یا متعدد بودن، گذرا و مزمن بودن به 4 گروه تقسیم کرد:

تیک‌های ساده گذرا:
در کودکی بسیار شایع‌اند و معمولاً پس از یک ‌سال (‌اغلب طیّ چند هفته) خودبه‌خود بهبود می‌یابند و عمدتاً نیاز به درمان ندارند. تیک‌های حرکتی معمول که اغلب در حدود 3 و نیم سالگی شروع می‌شوند، به کودکان کمک می‌کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. 75 درصد از کودکان، این نوع تیک را در عرض 6 ماه پشت سر می‌گذارند.

اگر کودک شما گرفتار تیک‌ شد، بهترین راه، نادیده گرفتن آن است. هیچ‌گاه او را سرزنش نکرده و یا تنبیه نکنید. شما می‌توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روش‌های پیشگیرانه، به کودکان‌تان کمک کنید، ولی تیک‌های گذرا نباید در برنامه کامل ترک عادت مورد توجه قرار گیرند.

تیک‌های مزمن:
اگر تیک‌ بیش از 12 ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می‌شود. تیک‌های مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیک‌ها مشخصاً به‌ صورت حمله‌های دوره‌ای هستند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتّی ساعت به ساعت تغییر می‌کند. در حقیقت، رفتار تیکی ممکن است برای هفته‌ها یا ماه‌ها کاملاً محو، اما دوباره ظاهر شود.

ممکن است در هر سنّی پدیدار شوند، اما اغلب در کودکی شروع می‌شوند. درمان در اکثر موارد لازم نیست. باید به بیمار توضیح داد که این اختلال اهمیتی ندارد.

تیک‌های ساده یا متعدد مداوم:
معمولاً از کودکی یا نوجوانی و قبل از 15 سالگی آغاز می‌شود. در بسیاری از موارد تیک‌های موردی روی می‌دهد، اما بهبود کامل در خاتمه نوجوانی رخ می‌دهد.

سندرم تیک‌های حرکتی و صوتی متعدد مزمن:
این سندرم به نام پزشک فرانسوی‌ای که نخستین‌بار این بیماری را توصیف کرد، "سندرم ژیل دولا توره" نامیده می‌شود.

این اختلال معمولاً همراه با تحریک‌پذیری و وسواس است که می‌تواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود و این واکنش‌های اجتماعی منفی می‌‌تواند فرد را به افسردگی دچار کند و حتّی در بعضی مواقع او را به سوی خودکشی نیز سوق ‌دهد.

تیک‌های توره درصورت عدم ‌درمان می‌توانند به حالتی مزمن در فرد تبدیل شوند.در این افراد حرکات لب و دهان‌شان به‌ گونه‌ای هست که انگار حرف‌های رکیک به زبان می‌آورند، در صورتی که این طور نیست.بجز تیک‌های گذرا در سایر تیک‌های عصبی احتمال بازگشت وجود دارد.

علت‌ تیک عصبی:
زمانی اعتقاد بر این بود که تیک‌ها علائم بیرونی احساسات سرکوب شده و کشمکش‌های درونی‌اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی می‌دانند.

تیک‌ تقریباً در یک سوم موارد، پایه ژنتیک دارد، اما در برخی حالات ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید.همچنین، مشخص شده است که رفتارهای تیکی در زمان فشارهای عصبی افزایش می‌یابد که این امر به "تیک عصبی" منجر می‌شود.

در صورتی که از وجود تیک‌های عصبی در کودک‌تان رنج می‌برید، نکات زیر را مدّ نظر داشته باشید:

کاهش فشار روانی:
به لحاظ این که رفتارهای تیکی غالباً با فشار روانی تشدید می‌شوند، مواردی را در زندگی کودک‌تان جست‌وجو کنید که ممکن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او باشند. مثلاً ببینید آیا او تلاش می‌کند که از تکالیف مدرسه و درس‌ها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی او بالاست؟

برای کاهش تنش‌های احتمالی کودک و ایجاد آرامش و اطمینان در او، تا آنجا که ممکن است موقعیت‌های فشارزا را از بین ببرید و با او مهربان باشید. تعداد تیک‌ها اغلب با کاهش فشار روانی، تقلیل می‌یابند.

راههای درمان تیک عصبی:
یکی از نکاتی که دربارة انواع تیک‌ها حائز اهمیت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است که باعث می‌شود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی شود و خود را از انظار پنهان کند و در صورت افزایش بیش از حد این اختلال، حتّی در رفتارهای اجتماعی او نیز تأثیر بگذارد.

اگر افراد با نشانه‌های طولانی‌مدت تیک مواجه شدند، باید برای جلوگیری از اختلالات وسیع‌تر به روان‌‌پزشک یا روان‌شناس مراجعه کنند.

اولین روش، عدم توجه مستقیم به تیک ها می‌باشد که توسط خانواده اعمال می‌گردد و در صورت پایدار و مزمن بودن می‌توان از روش‌های غیردارویی از جمله Habit Reversal Training)HRT) آموزش معکوس کردن عادت که شامل 5 مرحله می‌باشد استفاده نمود:

? توصیف و تکرار تیک در آینه
? پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر
? تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک
? آنالیز موقعیتی که تیک در آن رخ می‌دهد
? آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار 1 تا 3 دقیقه

با آموزش این روش به کودک، بیمار می‌تواند علائم را تحت کنترل خود درآورد.

فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.

بیشتر تیک های عصبی به استرس و اضطراب ربط دارد. ایجاد آرامش از طریق ورزش های تنفس عمیق به مرور زمان این عارضه را برطرف خواهد کرد. عادت هایی مانند کشیدن گوش به علت خجالتی یا عصبی بودن به مرور زمان به تیک عصبی تبدیل می شود. بنا براین سعی کنید این عادت ها را رفع کنید.

گاهی اوقات این حالت ها بر اثر کمبود ویتامین و ماده معدنی مانند منیزیم در بدن ایجاد می شود. مصرف قرص های مولتی ویتامین می تواند در رفع این عارضه موثر باشد. اگر علت این عارضه مصرف داروی معینی است، با پزشک مشورت کنید تا داروها را تغییر دهد. تیک های مربوط به اضطراب، مسائل عاطفی و روحی یا حالت عصبی را می توان با درمیان گذاشتن استرس ها و مشکلات زندگی با فرد نزدیکی به حداقل رساند و گاهی نیز از بین برد.

طب سنتی برای درمان تیک عصبی
باید تقویت کننده عصبی مانند سنبله طیب با عسل یک قاشق چایخوری صبح زود و گل بهار نارنج با عسل یک قاشق چایخوری اول مغرب مصرف کنند.چیزهای ترش و تندو تیز برایشان سم است و نباید مصرف شود.